Wat is een zonnestorm? Alles over zonne-uitbarstingen
Van een afstandje lijkt de zon misschien een rustige, stralende bol, maar in werkelijkheid is het een kolkende massa van geladen deeltjes en magnetische stormen. Een zonnestorm is een krachtige uitbarsting van zonnewind, een stroom elektrisch geladen deeltjes die de zon de ruimte in slingert. Onder bepaalde omstandigheden kan deze zonnewind enorm in kracht toenemen en een zonnestorm veroorzaken.
Hoe ontstaat een zonnestorm?
De zon heeft een krachtig en voortdurend veranderend magnetisch veld. Soms raakt dit veld zo vervormd dat het plotseling openbarst, vergelijkbaar met een gespannen elastiek dat knapt. Dit leidt tot enorme uitbarstingen van geladen deeltjes, ook wel coronal mass-ejections (CME) genoemd. Deze deeltjes kunnen binnen enkele dagen de aarde bereiken
Wat gebeurt er als een zonnestorm de aarde raakt?
Gelukkig wordt onze planeet beschermd door haar eigen magnetische veld, dat de meeste zonnedeeltjes afbuigt. Maar bij een krachtige zonnestorm kunnen sommige deeltjes toch de atmosfeer binnendringen. Dit veroorzaakt prachtige noorder- en zuiderlichten, maar kan ook storingen veroorzaken in satellieten, gps-systemen en elektriciteitsnetwerken.
De meest beruchte zonnestorm vond plaats in 1859 en staat bekend als het Carrington Event. De storm was zo krachtig dat vonken oversloegen in telegraafstations en sommige draden zelfs vlam vatten. Het noorderlicht was zichtbaar tot in Cuba en Hawaï. Wetenschappers schatten dat een zonnestorm van vergelijkbare kracht tegenwoordig grote schade zou kunnen aanrichten aan onze moderne infrastructuur.
Hoe vaak komen extreem krachtige zonnestormen voor?
Onderzoek van het Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics heeft uitgewezen dat superflares (extreme zonnevlammen) ongeveer eens in de 250 tot 480 jaar op zonachtige sterren voorkomen. Dat betekent dat een zonnestorm van Carrington-niveau eens in de paar eeuwen voorkomt. Er zijn echter studies naar boomringen gedaan die aantonen dat er in de afgelopen 10.000 jaar mogelijk nóg krachtigere zonnestormen zijn geweest, mogelijk met een energie-uitstoot die 100 keer groter was dan het Carrington Event.
Hoe kunnen we ons voorbereiden?
Hoewel de kans klein is dat een extreme zonnestorm ons binnenkort treft, is het altijd verstandig om voorbereid te zijn. Satellieten worden tegenwoordig beter beschermd, elektriciteitsnetwerken kunnen worden aangepast en ook huishoudens kunnen maatregelen nemen. Een noodpakket of voorraad met spullen voor minimaal 72 uur kan helpen bij een plotselinge stroomuitval, bekijk de gratis checklist met noodzakelijke spullen zodat je niet voor verrassingen komt te staan.
Het is onmogelijk om exact te voorspellen wanneer de volgende grote zonnestorm zal plaatsvinden. Maar met onderzoek en voorbereiding kunnen we de impact ervan zoveel mogelijk beperken. Mocht er een zonnestorm op komst zijn, dan zullen wetenschappers ons tijdig waarschuwen. Tot die tijd blijft het een fascinerend fenomeen in ons heelal.